De vrolijke zwierezwaaier

Foto: copyright Yves Hoebeke (CC Licentie).

Ik kan echt genieten van die sierlijke vogeltjes die zwierezwaaiend door de lucht over het Arnhemplein vliegen, een duikvlucht nemen, langs mijn balkon scheren en dan weer omhoog de lucht in. Mijn zoontje licht altijd in een duik als de vogeltjes krijsend langs ons balkon razen. Ik beschrijf hier de vlucht van de gierzwaluwen boven het Arnhemplein. Het geluid dat ze maken is volgens de vogelgids die ik thuis heb een ‘luide, krijsende schrille roep’. Srie, srie! Op de website van de vogelbescherming kan je het geluid horen. Het is heel herkenbaar.

De vogel zelf is ook heel herkenbaar, met de sikkelvormige vleugels en de gevorkte staart, door dit gestroomlijnde lichaam kunnen ze zeer efficiënt vliegen, waardoor ze weinig energie gebruiken en snelheden van wel 120 km per uur kunnen halen. Ze brengen het grootste deel van hun leven door in de lucht en landen alleen bij hun nest. Hun vlucht is afwisselend met snelle, diepe vleugelslagen en lange glij- of zweefvluchten. Soms kan je zien dat ze elkaar achtervolgen. Wanneer ik in de zomer langs het weerwater fiets vliegen ze soms rakelings voor mijn fiets langs. Ik word er altijd vrolijk van.

Vanaf half april, begin mei, hoor je de eerste schrille kreten. Vanuit midden Afrika zijn de gierzwaluwen naar Nederland getrokken om hier de zomer door te brengen en te broeden. Ze bouwen hun nesten in gebouwen, onder de dakgoot, achter de regenpijp, onder de dakpannen of in een gat in de muur. Het paren gebeurt in de lucht en duurt slechts enkele seconden. Ze leggen elk jaar één legsel met twee of drie eieren. Mannetjes en vrouwtjes zitten om de beurt op het nest. Hun voedsel vangen ze ook in de lucht. Al vliegend jagen ze op muggen, vliegen en vlinders. Ze zoeken de luchtlagen die op dat moment de meeste insecten bevatten. Daarom zie je ze soms heel hoog vliegen, terwijl ze de volgende dag langs de grond scheren. Ze jagen voornamelijk boven dorps- en stadskernen.

Inmiddels is het stil geworden op het plein De gierzwaluwen vliegen eind juli, begin augustus, weer terug naar Afrika, om daar de winter door te brengen. Over deze, grofweg, 5000 km doen ze ongeveer 7 dagen. Best indrukwekkend. Nog indrukwekkender is dat, wanneer de vogels in Afrika zijn aangekomen, ze maandenlang in de lucht kunnen blijven. Zelfs slapen doen ze in de lucht. Ze gaan naar een hoogte van drie kilometer, waar ze in slaap vallen en zich vervolgens langzaam op de luchtstroom in cirkels naar beneden laten voeren. Hierbij slaapt één hersenhelft terwijl het andere wakker is om de vogel alert te houden wanneer het bij de grond komt. De vogels zijn ongeveer drie maanden in ons land, daarom worden ze ook wel de honderd-dagen-vogel genoemd. Ik zal hun vrolijke capriolen missen, en kijk alweer uit naar eind april.