Toen ik een tijdje geleden met mijn dochter langs het weerwater fietste, kreeg mijn meid de schrik van haar leven. Ze racete voor me uit en keek wat om zich heen, waardoor ze niet door had dat er een grote zwaan statig het fietspad overstak. Toen ik haar riep, kon ze nog net op tijd remmen. Ze stond te trillen op haar benen. De zwaan was niet bepaald onder de indruk van dat kleine meisje en waggelde rustig verder.
Ik denk dat de zwanen inmiddels wel de dienst uitmaken in het Weerwater en de sloten daaromheen, en met recht de titel ‘Heersers van het Weerwater’ kunnen dragen. Op de Olstgracht zwemmen ze soms in groepen van 60 voorbij en stoppen dan bij de balkonnetjes, waar ze weten dat ze soms te eten krijgen. Als je op een steiger bij het Weerwater gaat staan of op het Stedenwijkstrand dan komen ze aangezwommen in verwachting van of ze brood krijgen. Als ze dat niet krijgen, lijkt het bijna of ze je met minachting aankijken en je dan de rug toekeren.
De zwanensoort die in het weerwater heerst, is de knobbelzwaan – te herkennen aan het knobbeltje bovenaan de snavel bij de mannetjes. Mijn zoontje merkte laatst heel goed op dat er twee kleuren zwanen zijn. Sommige bruinig en de andere wit. Dit klopt, de jonge zwanen zijn vaak grijs/bruinig. Pas in het tweede jaar worden ze wit. Het broedseizoen van zwanen is van maart tot mei, als je nu langs het Weerwater loopt zou het kunnen dat je in het riet een zwanennest ziet. Maar kom niet te dichtbij, want de mannetjes zijn nu heel agressief om hun partner en eieren te beschermen. De vrouwtjes leggen vijf tot zeven eieren en broeden 36 dagen.
Het voedsel van de knobbelzwanen bestaat uit waterplantjes en waterdiertjes die ze met hun lange hals van de waterbodem verzamelen, dit heet grondelen. Ze eten ook gras, vandaar dat je ze vaak in het gras langs het meer ziet rondscharrelen en waarbij ze soms het fietspad oversteken. De zwanen brood voeren is natuurlijk leuk, maar zowel de vogelbescherming als de dierenambulance adviseert om dit niet te veel te doen. Te veel brood is niet goed voor de zwanen, omdat het te zout zou zijn. Het brood dat niet gegeten wordt door de zwanen blijft op straat liggen en trekt ongedierte aan of blijft in het water. Dat slecht is voor de waterkwaliteit. Bovendien is het niet nodig, want er is genoeg voedsel voor de zwanen in en om het water.
Tot slot nog een romantisch weetje over de knobbelzwanen. Deze prachtige sierlijke dieren zijn monogaam, dit betekent dat een paartje elkaar hun hele leve trouw blijft. Samen zorgen ze voor de jongen. Als één van de twee overlijdt, zal de ander minstens een paar jaar, zo niet de rest van zijn of haar leven, alleen blijven. Dus hoewel deze grote vogels soms arrogant en agressief kunnen overkomen, zijn ze eigenlijk heel vredelievend en kunnen we op het gebied van liefde en trouw misschien nog wel het een en ander van ze leren.